O odrębnościach zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa w PZP

Dzisiejszy wpis poświęcamy tematyce zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, a dokładniej temu, co je odróżnia od unijnych zamówień klasycznych. Analizując obszerną ustawę z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (PZP) można się pogubić. Stąd warto spróbować usystematyzować wiedzę z tego zakresu.

Należy przy tym zauważyć, że w dobie zwiększonych wydatków finansowych państwa na obronność i bezpieczeństwo, udzielanie zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa zapewne będzie coraz częstszym wyborem (koniecznością) zamawiających. Mamy nadzieję, że ten wpis ułatwi:

- zamawiającym przygotowanie i przeprowadzenie postępowania zgodnego z PZP, umożliwiającego dokonanie efektywnego zakupu,

- wykonawcom wzięcie udziału w takim postępowaniu.

A oto najważniejsze odrębności zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa w PZP, które Wam przedstawiamy w jednym miejscu, w postaci listy:

1. ZAKRES STOSOWANIA - w przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa PZP stosuje się tylko wtedy, gdy wartość takich zamówień osiąga próg unijny (aktualnie dla robót budowlanych to 5.350.000 euro netto, tj. 22.840.755 PLN netto, dla dostaw i usług to 428.000 euro netto, tj. 1.827.260 PLN netto - UWAGA: wartości te od 1 stycznia 2024 r. najprawdopodobniej będą inne). Jednocześnie nie mogą udzielać zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa tzw. zamawiający subsydiowani, o których mowa w art. 6 PZP.

2. MNIEJ TRYBÓW UDZIELANIA ZAMÓWIEŃ - ustawodawca nie dopuszcza stosowania do udzielania zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa przetargu nieograniczonego i partnerstwa innowacyjnego. Jedynymi dopuszczalnymi trybami udzielania zamówień są: przetarg ograniczony, negocjacje z ogłoszeniem, dialog konkurencyjny, negocjacje bez ogłoszenia i zamówienie z wolnej ręki (te trzy ostatnie tylko spełnieniu dodatkowych warunków). Co ciekawe, ustawodawca nie dopuszcza stosowania do udzielania zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa takich szczególnych procedur jak konkurs i dynamiczny system zakupów.

3. DODATKOWE UPRAWNIENIA ZAMAWIAJĄCYCH - zamawiający otrzymali kilka dodatkowych uprawnień dotyczących możliwości zdefiniowania specyficznych wymagań związanych z realizacją zamówienia w zakresie: bezpieczeństwa informacji (art. 407 PZP), bezpieczeństwa dostaw (art. 408 PZP) i podwykonawstwa (art. 409 PZP). Co ciekawe, ustawodawca wskazał otwarty katalog dokumentów, których może żądać zamawiający (np. wraz z ofertą) od wykonawców w ww. zakresie.

4. DODATKOWE WYŁĄCZENIA PRZEDMIOTOWE - w art. 13 i 14 PZP można znaleźć, dedykowany wyłącznie zamówieniom w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, katalog wyłączeń przedmiotowych obligujących zamawiających do niestosowania PZP.

5. WIĘCEJ PRZESŁANEK WYKLUCZENIA WYKONAWCY Z POSTĘPOWANIA - uprawnienie to dotyczy tzw. fakultatywnych przesłanek wykluczenia wykonawcy z postępowania. Zamawiający otrzymali od ustawodawcy oprócz "standardowych" fakultatywnych przesłanek wykluczenia z art. 109 PZP, również dodatkowe przesłanki fakultatywne, które zostały zdefiniowane w art. 405 ust. 2 PZP.

6. INNE ZASADY DOTYCZĄCE WYKAZYWANIA SPEŁNIANIA WARUNKÓW I NIEPODLEGANIA WYKLUCZENIU Z POSTĘPOWANIA - w tym zakresie ustawodawca wprowadził szereg odmienności dotyczących zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa: 1) zakaz tzw. samooczyszczenia (ang. self-cleaning), o którym mowa w art. 110 PZP, 2) obowiązek składania oświadczenia z art. 125 PZP i podmiotowych środków dowodowych przez każdego wykonawcę wraz z wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu (ofertą - w trybie negocjacji bez ogłoszenia), 3) niestosowanie JEDZ (czyli Jednolitego Europejskiego Dokumentu Zamówienia), 4) wykazanie przez wykonawcę spełniania warunków i niepodlegania wykluczeniu z postępowania odbywa się na dzień upływu terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu (ofert - w trybie negocjacji bez ogłoszenia), 5) ważność podmiotowych środków dowodowych liczy się od upływu terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu (ofert - w trybie negocjacji bez ogłoszenia), a nie od dnia złożenia zamawiającemu.

7. KOMUNIKACJA ELEKTRONICZNA Z ZAMAWIAJĄCYM WYJĄTKIEM, A NIE ZASADĄ - warto zapamiętać, że w przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa komunikacja elektroniczna z zamawiającym będzie dopuszczalna tylko wtedy, gdy zamawiający wyraźnie dopuści taką możliwość (w przeciwnym razie będzie to niedopuszczalne).

8. OGRANICZENIE DODATKOWYCH OBOWIĄZKÓW ZAMAWIAJĄCEGO ZWIĄZANYCH Z UDZIELANIEM ZAMÓWIENIA - w przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa zamawiający nie muszą przygotowywać: 1) analizy potrzeb i wymagań, o której mowa w art. 83 PZP, 2) raportu z realizacji zamówienia, o którym mowa w art. 446 PZP, 3) ogłoszenia o wykonaniu umowy, o którym mowa w art. 448 PZP, 4) planu postępowań, o którym mowa w art. 23 PZP.

9. BRAK PODZIAŁU ZAMÓWIENIA NA CZĘŚCI BEZ DODATKOWEGO UZASADNIENIA - zamawiający udzielający zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa nie musi uzasadniać w dokumentach zamówienia dlaczego nie dokonał podziału zamówienia na części.

10. MNIEJ PUBLIKACJI DOKUMENTÓW ZAMÓWIENIA NA STRONIE INTERNETOWEJ PROWADZONEGO POSTĘPOWANIA - w przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa zamawiający nie musi zamieszczać na stronie internetowej prowadzonego postępowania dokumentów zamówienia (specyfikacji warunków zamówienia, opisu potrzeb i wymagań) od dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu. Takie dokumenty zamawiający może przekazać wykonawcom później, bo dopiero wraz z zaproszeniem do składania ofert lub zaproszeniem do składania ofert wstępnych.

11. ODRĘBNE ZASADY DOTYCZĄCE OPISU PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA - zamawiający nie stosuje zasad dotyczących opisu przedmiotu zamówienia określonych w art. 100-102 PZP. Zamiast tego zastosowanie znajduje art. 400 PZP dedykowany zamówieniom w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

12. BRAK MOŻLIWOŚCI UDZIELANIA ZAMÓWIEŃ ZASTRZEŻONYCH - zamawiający udzielający zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa nie ma możliwości stosowania zastrzeżenia, o którym mowa w art. 94 PZP.

13. PODZIAŁ USŁUG NA PRIORYTETOWE I NIEPRIORYTETOWE - ustawodawca w art. 398 PZP przewidział szereg ułatwień proceduralnych dotyczących udzielania zamówień na usługi niepriorytetowe. Warto zauważyć, że w przypadku zamówień klasycznych nie ma takiego podziału - zamiast tego ustawodawca używa określenia usługi społeczne, a zasady ich udzielania zostały zdefiniowane w art. 359-361 PZP.

14. SUROWSZE ZASADY UDZIELANIA ZAMÓWIEŃ DODATKOWYCH - ustawodawca inaczej (surowiej) niż przy okazji "standardowych" zamówień dodatkowych z art. 455 ust. 1 pkt 3 PZP określił warunki udzielania zamówień dodatkowych (nie ma możliwości udzielania zamówień dodatkowych na dostawy, jak również granicą jest 50% wartości pierwotnej umowy, a nie 50% wartości każdej kolejnej zmiany dokonywanej na tej podstawie prawnej).

15. UMOWA RAMOWA NA MAKSYMALNIE 7 LAT - zamawiający może zawrzeć umowę ramową na dłuższy okres, niż w przypadku zamówień klasycznych (4 lata).

Zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa wymagają szczególnej uwagi zarówno zamawiających, jak i wykonawców. Wiedza i doświadczenie w tym obszarze udzielania zamówień z całą pewnością będzie coraz cenniejszym aktywem na rynku zamówień.